De ondertitel luidt: ‘Een tijdreis van noord naar zuid’. Natuurlijk sprak me dat aan, we hebben met onze twee zoons in 2018 ook een reis van noord naar zuid-Portugal gemaakt en hebben daarbij ook bedevaartsoord Fátima aangedaan. Dit boek loopt over van Portugese geschiedenis, cultuur en meningen van de Portugezen, dit alles door de ogen van de schrijfster. Stuk voor stuk ingrediënten waar ik van houd.
Kreet uit de dictatuur
Portugal! Portugal! Portugal! is een kreet uit de tijd van de dictatuur, toen de Portugese schoolkinderen verplicht lid moesten worden van de jeugdbeweging. Twee tot drie keer per week kwam de instructeur van de jeugdbeweging naar de scholen en leerde de kinderen dat Portugal een rijk was waar de zon nooit onderging (Oost-Timor was toen nog een Portugese kolonie), dat voor een goede Portugees drie dingen heilig waren: God, vaderland en familie, en dat de machtigste man, Salazar, als een vader van hen hield.
Levendig en haarscherp
Het was de eerste keer dat ik een boek van Lieke Noorman las, maar het feit dat ze jarenlang als journaliste heeft gewerkt, zag ik als een voordeel. Ik lees graag boeken geschreven door journalisten. Na het lezen van Portugal! Portugal! Portugal!, zo levendig en haarscherp beschreven, kan ik niet wachten om haar boek Ankerplaats Amazone over haar belevenissen in het Braziliaanse oerwoud te lezen.
Urenlang nietsdoen
De schrijfster logeert in Lissabon bij een aantal Portugese meiden thuis, ze eten stoofvlees met koriander, drinken rode wijn, zomaar midden op de dag. Dan: “ ‘Koffie!’, roept Teresa, zo luid dat ik opspring. ‘Café. Vamos embora. Laten we gaan’. ‘Embora' echoën de anderen. Achter de voordeur wacht het schelle zonlicht en de broeierige hitte. We slenteren naar het café op de hoek, waar we espresso’s drinken en glazen water. Wat een weldadige manier om een vrije middag door te brengen: urenlang nietsdoen zonder enig schuldgevoel.”
De sfeerbeschrijvingen maken dit boek een feestje om te lezen. Het hoofdstuk ‘Het wonder, commercie en troost in Fátima’, was voor ons een feest van herkenning. Hoe de manier van doen van de Portugezen wordt beschreven, is zó herkenbaar. Man en zoons keken vreemd op dat ik "alweer in lachen uitbarstte om dat boek." Ik heb dit boek werkelijk overal mee naar toegesleept: naar koffie-afspraken, naar de kapper, tijdens treinreizen, om elke verloren minuut te benutten.
Aanrader!
De liefde van de schrijfster voor het Portugees: ‘Ik luister naar de zachte S-klanken, de gedempte klinkers en de dikke L, die lijkt weggelopen uit het plat Amsterdams’, haar liefde voor de fado: ‘Een laatste uithaal, nog een gitaarsnik, applaus. Ik heb het gevoel dat in deze volkse kroeg een groot geheim wordt onthuld, al weet ik nog niet welk. Ik weet wel dat ik hier de hele avond wil blijven zitten en morgenavond weer en de avond erna’, en haar liefde voor Portugal zijn overduidelijk! Aanrader!