Om de klemtoon te kunnen bepalen, moet je allereerst het woord kunnen onderverdelen in lettergrepen. Dit kun je gemakkelijk doen door het betreffende woord hardop te zeggen en daarbij in je handen te klappen.
Elke lettergreep krijgt een handklap. Bijvoorbeeld: Por - tu - gal, drie klappen zijn drie lettergrepen. Hierbij merk je welke lettergreep je met meer nadruk uitspreekt. In het Nederlands komt de klemtoon op Por, op de eerste lettergreep. Maar zou dat in het Portugees ook zo zijn? Daar gaan we achter komen!
Stap 1: staat er een accent op het woord?
In de eerste plaats kijk je of er een accent op het betreffende woord staat. Een accent kan een accent aigu (streepje naar rechts), accent grave (streepje naar links), een accent circonflexe (dakje) of een tilde (golfje) zijn. De cedille onder de letter c, die nog het meeste op een 5 lijkt, waarvan het bovenste horizontale streepje is afgehaald, heeft géén invloed op waar de klemtoon komt. Op ons voorbeeldwoord Por- tu- gal staat geen accent.Stap 2: het woord heeft een accent
Staat er wel een accent op het woord? Ja? Dan is het simpel, dan komt namelijk de klemtoon op de lettergreep met het accent, zoals in ca- fé (koffie), waar de klemtoon op fé valt. Zoals in fran- cês (Fransman), waar de lettergreep op cês valt en in nú- me- ro (nummer), waar de lettergreep op nú valt. Tot zo ver duidelijk?Er komen ook woorden voor in het Portugees waar meerdere accenten op staan, namelijk een streepje naar rechts én een tilde. Hoe zit dat dan? Dan wint het streepje van de tilde en krijgt de lettergreep met het streepje de klemtoon! Bijvoorbeeld: o- ré- gãos (oregano), ré krijgt de klemtoon. Andere voorbeelden zijn: ór- gão (orgaan), op ór komt de klemtoon. Of só- tão (zolder), só krijgt de klemtoon.
Stap 2: het woord heeft geen accent
Staat er geen accent op het woord zoals in ons voorbeeld Por- tu- gal? Dan gaan we kijken of het woord op de volgende letters of klanken eindigt: l, r, z, ei, eis, eu, eus, ou, ous, au, aus, i, is, im, u, us, um? Ik weet het, het is een hele reeks, maar dat moeten we maar accepteren ;) Gewoon even nalopen! Werkwoordsvormen in de verleden tijd eindigen vaak op de uitgangen: ei, eu en ou.Stap 3: het woord eindigt niet op l, r, z, ei(s), eu(s), ou(s), au(s), i(s), im, u(s), um
Eindigt het woord niet op bovenstaande letters of klanken? Dan komt de klemtoon op de vóórlaatste lettergreep, zoals bij li- vro (boek), op de vóórlaatste, dus hier op de eerste: li. Bij vi- ve (hij woont) op vi, de eerste lettergreep, bij on- tem (gisteren) op on. Bij ci- ne- ma (bioscoop) op ne. Let hierop, want we zijn meestal geneigd de klemtoon hier op ci te zetten net als in het Engels.Stap 3: het woord eindigt wél op l, r, z, ei(s), eu(s), ou(s), au(s), i(s), im, u(s), um
Eindigt het woord op één van bovenstaande letters of klanken? Dan krijgt het de klemtoon op de laatste lettergreep. Dit is het geval met ons voorbeeldwoord, Por- tu- gal. Por- tu- gal eindigt op een l, dus krijgt het de klemtoon op gal. (uitspraak: Poertoegál). Andere voorbeelden zijn: pa- pel (papier), tal- vez (misschien), tra- ba- lhei (ik heb gewerkt), tra- ba- lhou (hij heeft gewerkt), jar- dim (tuin), a- tum (tonijn) etcetera.Jij, die graag het Portugees (beter) wilt leren spreken, ik hoop dat dit waardevol was voor jou! Laat je me weten of je aan deze uitleg wat gehad hebt? Zet dan een reactie op mijn Facebook- of Instagram-account bij de post over deze blog.
Ik hoor graag van je!